Психолог, специалист по телесно-ориентированной психотерапии Ирина Соловьева.

Полным быть стыдно, страшно, совестно и неловко. Современное общество может тебе простить, если ты отнимаешь конфеты у детей, организуешь финансовые пирамиды, покрываешься в полнолуние шерстью и воешь на луну. 

Но если у тебя лишний вес – на тебя будут косо смотреть, осуждающе хмыкать, обвинять в слабоволии и обжорстве; переглядываться за спиной, сплетничать и всячески демонстрировать свое неодобрение. Полнота в начале 21 века оказывается стигматизированной. Возможно, это самый страшный грех нашего времени. Вы замечали, что сейчас достаточно большое количество сериалов, в которых главным героем становится психопат-убийца, и его образ романтизируется? «Дексер», «Ганнибал», «Метод»… Мол, не такой уж он и злодей, это все детские травмы виноваты, его надо «понять и простить»… Получается, что зритель может простить жестокость и убийство. Но не полноту!

Попробуйте вспомнить сериал, в котором главным положительным героем будет толстяк или, уж тем более, толстая женщина. Их явно не так уж много… Значит, зритель не готов принять полноту?..

Полные люди (или просто «в теле», что не соответствует жесткому канону современности) оказываются в сложном положении. Они становятся своего рода изгоями, пускай в открытую об этом и не говорится. А мы относимся к себе так, как относятся к нам, и если человек постоянно сталкивается с непринятием и отвержением его тела, он начинает и сам не любить его. Отвергает собственное тело, осуждает его несовершенство… Итог? Страдают самооценка и достоинство, качество жизни, социальные связи…

Почему именно полнота становится мишенью для негативных проекций и эмоций?

1. Увы, и отдельно взятым людям, и обществу в целом бывает нужен «громоотвод» для накопившегося негатива. Вместо того чтобы разбираться с истинными причинами внутреннего недовольства, кому-то проще найти внешний повод для разрядки. В средневековой Европе была «охота на ведьм», в нацистской Германии пострадали евреи… А для кого-то сейчас удобным «громоотводом» становятся полные люди.

2. Борьба с лишним весом подогревается масштабной индустрией красоты – многомиллионным бизнесом, а цель любого бизнеса - прибыль. Как заставить потребителя покупать многочисленные товары и услуги? Подключается психологический фактор – очень легко сыграть на чужом нарциссическом комплексе. «А достаточно ли я хорош?» Человеку хочется выглядеть «хорошим» и в чужих глазах, и в своих; сохранять достоинство. Это интуитивно чувствуют даже маленькие дети, когда берут «на слабо» своих приятелей: «А слабо прыгнуть в

крапиву?» И те легко ведутся на эту нехитрую манипуляцию: им хочется сохранить самооценку и не потерять уважение.

Любая реклама – манипуляция, попытка воздействия на чужое поведение: «Налетай-торопись, покупай живопИсь!» - как говорил герой в известном фильме. Манипуляции, задействующие нарциссический комплекс (чувство собственной «хорошести»), обычно оказываются очень эффективными.

Обратите внимание: многие из этих манипуляций направлены даже не на то, чтобы быть «хорошим»; они направлены на то, чтобы просто не быть «плохим»… Индустрия красоты зачастую побуждает не «быть красивым», а не «быть некрасивым».

3. Есть интересное психологическое предположение о том, что современные каноны красоты говорят о… скрытом влечении к смерти. В старину полнота считалась признаком

красоты и здоровья, особенно у женщин. Действительно, женщины пикнического телосложения имеют меньше проблем с деторождением, чем представительницы атлетического и астенического типов. Слово «худой» в русском языке до сих пор обозначает так же «плохой», то есть нечто негативное: «Худой мир лучше доброй ссоры».

Начало 21 века – сложный период. У современного человека достаточно высокий уровень тревожности и агрессии (даже если она не проявляется прямо, а подавляется). Следствием этого может быть бессознательная направленность не на жизнь, а на смерть.

После Второй мировой войны, когда погибли миллионы, люди боролись за жизнь. Вектор влечения у общества направился в сторону жизни. И если мы вспомним актрис, задающих каноны красоты послевоенного времени, то это женщины, которых в начале 21 века явно сочли бы полными. Мэрилин Монро носила 48 размер одежды, что неслыханно для голливудских красоток нашего времени: теперь преобладает размерный ряд 42-44 (и при этом рост актрис значительно увеличился)… Почему произошла такая перемена?..

Психоанализ говорит, что в человеке уживаются две противоположные тенденции: одна влечет к смерти, другая к жизни. В периоды, когда человеку угрожает опасность, может, в противовес, увеличиться желание жить. Так, один мой клиент рассказал, что в юности думал о самоубийстве, но чуть не утонул в бурном море, боролся с волнами, выплыл и после этого оставил все мысли о суициде. В период войн и эпидемий сокращается число самоубийств. А вот жизнь в благополучном обществе может спровоцировать тягу к смерти…

4. Еще одна возможная причина, по которой развилась мода на худобу (причем преимущественно женского тела) – бессознательная борьбе с перенаселением планеты. После войны с ее многомиллионными потерями популярностью пользовались женщины пикнического телосложения, вероятность успешного деторождения у них выше. В начале 21 века планета перенаселена, и в моду входит типаж женского тела, напоминающий мужское, мало приспособленный для деторождения. Обратите внимание: у многих признанных красавиц из модельной и актерской есть серьезные проблемы с беременностью, вынашиванием, родами…

Лишний вес или не лишний?..

Не подумайте, что это – статья в защиту лишнего веса, нет. Мы – за телесное и психологическое здоровье, а это значит, что мы против остракизма по отношению к полным людям и стигматизма полноты. Мы – за здоровый контакт с реальностью. А значит, надо сначала разобраться, что же такое «полнота».

Можно выделить «здоровую полноту» и «ожирение». И определить, к какой категории относится человек, может только врач. Важно учитывать множество деталей: возраст, процент жировой ткани в организме и т.д.

• Здоровая полнота – телесные особенности человека, его организм находится в рамках медицинской нормы, но при этом может не вписываться в прокрустово ложе современной индустрии красоты… В современном обществе здоровые люди пикнического телосложения воспринимаются как «полные», хотя объективно они такими не являются – у них нет «лишнего» веса, просто они отличаются от людей астенического и атлетического типов.

Важно понимать и принимать свои особенности, ограничения. Например, мужчина в 20 и в 50 лет будет иметь разный вес и пропорции, и это нормально… После беременности у женщины может измениться обмен веществ… В силу своих особенностей «пикники»

легко полнеют и им сложно похудеть… Все по-разному усваивают продукты, кому-то нужно в течение суток больше еды, кому-то меньше…

• А вот ожирение – проблема, диагноз. Но поставить его должен специалист – врач. Я знаю случай, когда женщина видела регулярную прибавку на весах, переживала, худела, пока не поняла, что беременна…

Конечно, ожирение наносит вред организму, и с ним нужно что-то делать. Но сперва – разобраться в причинах. Лишний вес – симптом: следствие проблемы либо физиологической (например, гормонального сбоя), либо психологической (например, «заедание» тревоги, самоутешение сладким…).

Ожирение – не вина, а диагноз, имеющий причины. Полный человек нуждается в помощи специалиста, будь то врач, психотерапевт или комплексный подход. Тут уместно привести в пример слоган программы «12 шагов», по которой работают зависимые: «Мы не виноваты в нашей болезни, но ответственны за наше выздоровление». Человек не виноват в ожирении, но что он собирается делать?..

Обвинять полного человека в ожирении – все равно, что обвинять диабетика в диабете, а астматика в астме. Это не следствие порочности или слабой воли; за этим диагнозом скрывается серьезная проблема. Нередко обратиться за помощью полному человеку мешает именно предубежденность: мол, «сам виноват и сам должен справляться», да и вообще, «все бесполезно»…

Человеку, страдающему ожирением, важно признать свою проблему и обратиться за ПОФЕССИОНАЛЬНОЙ помощью. Но в любом случае, он не заслуживает плохого отношения окружающих, а нуждается в принятии и понимании.

ფსიქოლოგი ირინა სოლოვიოვა

იყო მსუქანი არის სირცხვილი, საშიში, უსინდისობა და უხერხულობა. თანამედროვე საზოგადოებამ შეიძლება გაპატიოს თუკი შენ კანფეტებს პარავ ბავშვებს, აგებ ფინანსურ პირამიდებს, სავსე მთვარისას ეხვევი ბეწვში და უყეფ მთვარეს. მაგრამ თუკი გაქვს ზედმეტი წონა - თქვენ გაშტერდებიან, განგკიცხავენ, ბრალს გდებენ სისუსტესა და სიბინძურეში; ზურგს უკან იხედებიან, ჭორაობენ და ყველანაირად გამოხატავენ საკუთარ უკმაყოფილებას.

სიმსუქნე 21-ე საუკუნის დასაწყისში ითვლება სტიგმატიზირებულად. შეიძლება, ეს ჩვენი დროის ყველაზე დიდი სირცხვილია. შეამჩნიეთ, რომ ახლანდელი სერიალების უმეტესობა, რომელთა მთავარი გმირები არიან ფსიქოპატი-მკვლელები და მათი ხატი რომანტიზირდება? „დექსტერი“, „ჰანიბალი“, „მეთოდი“ ... ისინი არ არიან ბოროტები, ეს ყველაფერი ბავშვობის ტრავმების ბრალია, მას უნდა „გაუგო და აპატიო“... გამოდის, რომ მაყურებელმა უნდა აპატიოს სისასტიკე და მკვლელობა. მაგრამ არა სიმსუქნე!

სცადეთ გაიხსენოთ სერიალი, რომელშიც მთავარი დადებითი გმირი იქნება მსუქანი ან მითუმეტეს, მსუქანი ქალი. ისინი არცისე ბევრია... აქედან გამომდინარე, მაყურებელს არ შეუძლია მიიღოს სიმსუქნე!

სავსე ადამიანები (ან უბრალოდ, „სხეულში“, რომელიც ვერ ჯდება თანამედროვე სასტიკ სტანდარტებში) რთულ სიატუაციაში იმყოფებიან. ისინი არიან ერთგვარ გარიყულ მდგომარეობაში, ისინი ამის სესახებ არ საუბრობენ. ჩვენ ვექცევით საკუთარ თავს ისე, როგორც გვექცევიან ჩვენ, თუკი ადამიანი მუდმივად ხვდება მიუღებლობასა და საკუთარი სხეულის უარყოფას, მას აღარ უყვარს საკუთარი სხეული. უარყოფს საკუთარ სხეულს, განიხილავს მის არასრულყოფილებას ... და ა. შ. ზიანი ადგება თვითშეფასებას და ღირსებას, ცხოვრების ხარისხს, სოციალურ კავშირებს...

რატომ ხდება ზუსტად სიმსუქნე ნეგატიური პროექციებისა და ემოციების სამიზნე?

1. სამწუხაროდ ცალკეულ ადამიანებსა და საზოგადოებას სჭირდება „მეხამრიდი“ დაგროვილი ნეგატივისთვის. იმის მაგივრად, რომ ეძიოს შინაგანი უკმაყოფილების მიზეზი, მისთვის მარტივია იპოვოს განმუხტვის მიზეზი. შუა საუკუნეების ევროპაში „ალქაჯებზე ნადირობა“, ნაცისტურ გერმანიაში დაშავდნენ ებრაელები ... და ვიღაცისთვის ახლა „მეხამრიდი“ ხდებიან მსუქანი ადამიანები.

2. ზედმეტ წონასთან ბრძოლის თემა დაიწყო სილამაზის მასშტაბურ ინდუსტრიაში - მულტიმილიონიანი ბიზნესი, ყველა ბიზნესის მიზანი ხომ მოგებაა. როგორ ვაიძულოთ მომხმარებელს შეიძინოს მრავალრიცხოვანი პროდუქტი და მომსახურება? ერთვება ფსიქოლოგიური ფაქტორი - ძალიან მარტივია ითანმაშო სხვის ნარცისულ კომპლექსზე. „ საკმარისად კარგი ვარ?“ ადამიანს სურს გამოიყურებოდეს „კარგად“, როგორც სხვის, ასევე, საკუთარ თვალში; შეინარჩუნოს ღირსება. ამას ინტუიციურად გრძნობენ პატარა ბავშვებიც კი, როცა საკუთარ ამხანაგს მიიჩნევენ „სუსტად“.

ნებისმიერი რეკლამა - მანიპულაციაა, სხვის ქცევაზე ზეგავლენის მცდელობა: „გაფრინდი - იჩქარე, შეიძინე ფერწერა!“ - როგორც ამბობდა ცნობილი ფილმის გმირი. მანიპულაციები, მოქმედი ნარცისულ კომპლექსზე (საკუთარი „კარგობის“ შეგრძნება), ჩვეულებრივ ძალიან ეფექტურია.

გაამახვილეთ ყურადღება: ამ მანიპულაციებიის უმეტესობა მიმართულია არამხოლოდ იმაზე, რომ იყო „კარგი“; ისინი მიმართულია იმაზე, რომ არ იყოს უბრალოდ „ცუდი“... სილამაზის ინდუსტრია აჩენს სურვილს არ „იყო ლამაზი“, და არ „იყო ულამაზო“.

3. არსებობს საინტერესო ფსიქოლოგიური ვარაუდი, რომ თანამედროვე სილამაზის კანონების მიხედვით... ფარული მიდრეკილება სიკვდილზე. ძველ დროში სიმსუქნე სილამაზისა და ჯანმრთელობის ნიშნად ითვლებოდა, განსაკუთრებით ქალებში. პიკნიკური აღნაგობის ქალებს ნაკლებად აქვთ მშობიარობის პრობლემები, ვიდრე ათლეტური და ასთენიური ტიპის ქალებს. სიტყვა „გამხდარი“ რუსულ ენაში დღემდე ნიშნავს „ცუდს“, არის რაღაც ნეგატიური: „სუსტი მშვიდობა უკეთესია კეთილ ჩხუბთან“.

21-ე საუკუნის დასაწყისი რთული პერიოდია. თანამედროვე ადამიანს აქვს შფოთვისა და აგრესიის საკმაოდ მაღალი დონე (მაშინაც კი, თუ ის პირდაპირ არ

გამოავლენს, მაგრამ დათრგუნულია). ამის შედეგი შეიძლება იყოს არაცნობიერი მიზეზი მიმართული არა სიცოცხლეზე, არამედ სიკვდილზე.

მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, როდესაც მილიონობით ადამიანი დაიღუპა, ხალხი იბრძოდა სიცოცხლისთვის. საზოგადოების მოზიდვის ვექტორი მიმართული იყო სიცოცხლისკენ. და თუ გავიხსენებთ ომის შემდგომი პერიოდის მსახიობებს, ამ პერიოდის სილამაზის წამყვან კანონებს, ეს ქალბატონები 21-ე საუკუნის დასაწყისში ისინი ჩაითვლებოდნენ მსუქნებად. მერლინ მონრო ატარებდა 48 ზომის ტანსაცმელს, რაც წარმოუდგენელია თანამედროვე ჰოლივუდის ვარსკვლავებისთვის: დღეისათვის ოპტიმალური ზომა არის 42-44 (და ამასთანავე მსახიობების სიმაღლეც გაიზარდა)... რატომ მოხდა ასეთი ცვლილება?

ფსიქოანალიზია ამბობს, რომ ორი ადამიანში არსებობს ორი ურთიერთდაპირისპირებული ტენდენცია: ერთი მიიწევს სიკვდილისკენ, მეორე სიცოცხლისკენ. იმ დროს როცა ადამიანს საფრთხე ემუქრება, შეიძლება, საწინააღმდეგოდ, იზრდება სიცოცხლის სურვილი. როგორც ჩემმა ერთმა კლიენტმა თქვა, ახალგაზრდობაში ფიქრობდა თვითმკვლელობაზე, მაგრამ კინაღამ დაიხრჩო მღელვარე ზღვაში, ებრძოდა ტალღებს, გამოცურა და დაივიწყა აზრები თვითმკვლელობაზე. ომისა და ეპიდემიის დროს შემცირდა თვითმკვლელობის შემთხვევები. მაგრამ ლაღმა და ბედნიერმა ცხოვრებამ შეიძლება სიკვდილისკენ მიდრეკილება გამოიწვიოს.

4. კიდევ ერთი შესაძლო მიზეზია, რაზეც განვითარდა სისუსტის მოდა (ქალური სხეულის ერთგვარი უპირატესობა) – არის არაცნობიერი ბრძოლა პლანეტის გადატვირთულობის წინააღმდეგ. ომის შემდეგ მრავალმილიონიანი დანაკარგის შემდეგ პიკნიკური აღნაგობის მქონე ქალები სარგებლობდნენ პოპულარობით, შვილის გაჩენის ალბათობა მათთან უფრო მაღალი იყო. 21-ე საუკუნის დასაწყისში პლანეტა გადატვირთულია, მოდური ხდება ქალური სხეულის ტიპაჟ, რომელიც მოგვაგონებს მამაკაცისას, შობადობის ნაკლები უნარით. ყურადღება მიაქციეთ: ბევრ აღიარებულ ლამაზმანს მოდიდან და კინოსამყაროდან აქვს პრობლემები ორსულობის, გესტაციის, მშობიარობის დროს...

ჭარბი წონა თუ არაჭარბი წონა? ..

არ იფიქროთ, რომ ეს სტატია ჭარბი წონის დასაცავადაა, არა. ჩვენ სხეულებრივ და ფსიქოლოგიურ ჯანმრთელობას ვგულისხმობთ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ წინააღმდეგი ვართ სიმკვეთრისა ჭარბწონიანი ხალხის მართ და სიმსუქნის სტიგმატიზმისა. არამედ, თავიდან უნდა გავერკვეთ რა არის „სიმსუქნე“.

ჩვენ შეგვიძლია განვასხვავოთ „ჯანსაღი სისრულე“ და „სიმსუქნე“. და მხოლოდ ექიმს შეუძლია განსაზღვროს რომელ კატეგორიას მიეკუთვნება ადამიანი. მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ მრავალი დეტალი: ასაკი, სხეულში ცხიმოვანი ქსოვილის პროცენტი და ა.შ.

· ჯანსაღი სიმსუქნე - ადამიანის სხეულებრივი თავისებურებები, მისი ორგანიზმი იმყოფება სამედიცინო ნორმის ჩარჩოებში, მაგრამ ამავდროულად შეიძლება არ მოხდეს თანამედროვე სილამაზის ჩარჩოებში... თანამედროვე

საზოგადოებში პიკნიკური აღნაგობის მქონე ადამიანების გარეგნობა ითვლება, როგორც „მსუქანი“, თუმცა ობიექტურად ისინი ასეთებად არ ითვლებიან - მათ არ აქვთ „ზედმეტი“ წონა, ისინი უბრალოდ განსხვავდებიან ასთენიკური და ათლეტური ტიპის ადამიანებისგან.

მნიშვნელოვანია გავიგოთ და მივიღოთ საკუთარი განსაკუთრებულობა, შეზღუდვა. მაგალითად, 20 წლისა და 50 წლის მამაკაცს აქვს განსხვავებული წონა და პროპორციები, ეს ნორმალურია... ფეხმძიმობის შემდეგ ქალებში შეიძლება შეიცვალოს ნივთიერებათა ცვლის პროცესი... „პიკნიკები“ საკუთარი განსაკუთრებულობის წყალობით მარტივად სუქდებიან და რთულად სუსტდებიან... ყველა სხვადასხვანაირად ითვისებს პროდუქტებს, დღის განმავლობისას ერთისთვის საჭიროა მეტი საჭმელი, ვიდრე მეორესთვის...

· სიმსუქნე - პრობლემა, დიაგნოზი. ამ დიაგნოზის დასმა შეუძლია მხოლოდ სპეციალისტს - ექიმს. მე ვიცი შემთხვევები, როცა ქალმა შეამჩნია წონაში მატება, ნერვიულობდა, ცდილობდა გახდომას, მანამ სანამ არ გაიგო, რომ ფეხმძიმედ იყო...

რა თქმა უნდა სიმსუქნე ზიანს აყენებს ორგანიზმს და მას რათაც უნდა მოუხერხო, მაგრამ პირველ რიგში უნდა გავერკვეთ მის გამომწვევ მიზეზებში. ზედმეტი წონა - სიმპტომია: პრობლემის შედეგი შეიძლება იყოს ფიზიოლოგიური (მაგალიტად, ჰორმონალური დარღვევა), ფსიქოლოგიური (მაგალითად, შფოთვის „შეჭმა“, ტკბილეულობით საკუთარი თავზე ზრუნვა...).

სიმსუქნე - არაა დანაშაული, დიაგნოზია, რომელსაც აქვს მიზეზები. მსუქანი ადამიანები სპეციალისტის დახმარებას საჭიროებენ, ექიმი, ფსიქოთერაპევტი ან კომპლექსური მიდგომა. აქ შეიძლება მაგალითად გამოვიყენოთ „12 ნაბიჯის“ პროგრამის სლოგანი, რომლითაც უშაობენ დამოკიდებულების მქონე ადამიანებთან: „ჩვენ არ ვართ დამნაშავე ჩვენს დაავადებაში, მაგრამ ჩვენ ვგრძობთ პასუხისმგებლობას გამოჯანმრთელებაზე. ადამიანი არ არის დამნაშავე სიმსუქნეში, მაგრამ რის გაკეთებას აპირებს ის?

დაადანაშაულო მსუქანი ადამიანი სიმსუქნეში - ეს იგივეა, რაც დიაბეტიკი დაადანაშაულო დიაბეტის გამო, ან ასთმატიკი იმაში, რომ მას აქვს ასთმა. ეს არ არის სუსტი ნებისყოფის შედეგი; ამ დიაგნოზის უკან იმალება სერიოზული პრობლემა. ხშირად მსუქან ადამიანს დახმარების თხოვნაზე ხელს უშლის ზუსტად თავდაუჯერებლობა: ამბობენ, „მე ვარ დამნაშავე და მე თვითონ უნდა გავუმკლავდე ამას“, და საერთოდ, „ყველაფერი უსარგებლოა“...

ადამიანი, რომელიც იტანჯება სიმსუქნით, მნიშვნელოვანია აღიაროს საკუთარი პრობლემა და მიმართოს სპეციალისტს დახმარებისთვის. მაგრამ ნებისმიერ შემთხვევაში ის არ იმსახურებს გარშემომყოფების ცუდ დამოკიდებულებას, არამედ მას სჭირდება მიღება და გაგება.